ಶ್ರೀಶೈಲದಲ್ಲಿಯೇ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದದ್ದು ಶಿಖರೇಶ್ವರಂ. ಶ್ರೀಶೈಲದಲ್ಲಿ ಶಿಖರದರ್ಶನ ಮಾಡಿದರೆ ಪುನರ್ಜನ್ಮವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಶಾಸ್ತ್ರಗಳು ಸಾರುತ್ತವೆ. ಶಿಖರದರ್ಶನ ಎಂದರೆ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಶಿಖರವನ್ನು ನೋಡುವುದಲ್ಲ, ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಸಮತಲದಲ್ಲಿರುವ ಶಿಖರವನ್ನು ನವಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟು ದೇವರನ್ನು ಸ್ಮರಿಸಿ ನೋಡುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಬೇಕು. ಹಾಗೆ ನೋಡುತ್ತಿರುವಾಗ ಗನುಕ ಶಿಖರವನ್ನು ಕಂಡರೆ ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಸತ್ತು ಮರುಜನ್ಮದಿಂದ ಮುಕ್ತಿ ಹೊಂದುತ್ತಾನೆ. ಕೆಲವು ಶತಮಾನಗಳ ಹಿಂದೆ ಶ್ರೀಶೈಲದ ಗರ್ಭವನ್ನು ತಲುಪಲು ಕಾಲ್ನಡಿಗೆಯಲ್ಲೇ ಸಾಗಬೇಕಿತ್ತು. ಒಂದಷ್ಟು ದೂರ ನಡೆದು ಅದಾಗಲೇ ದಣಿದಿದ್ದ ಕೆಲವು ಭಕ್ತರು ಒಂದು ಹೆಜ್ಜೆ ಮುಂದಿಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದೆ ಹೇಗೋ ಈ ಬೆಟ್ಟದ (ಶಿಖರೇಶ್ವರಂ) ಶಿಖರ ಕಾಣುವವರೆಗೆ ಪ್ರಯಾಣಿಸಿ ಶ್ರೀಶೈಲದ ಶಿಖರವನ್ನು ನೋಡಿ ಹಿಂತಿರುಗುತ್ತಿದ್ದರು.
ಈ ಶಿಖರವನ್ನು ದೂರದಿಂದ ನೋಡಿದರೆ ಗತಜನ್ಮದ ಸಂಚಿತ ಪಾಪಗಳು ನಾಶವಾಗುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಜನನ ಮರಣದ ಸಂಸಾರ ಚಕ್ರದಿಂದ ಮುಕ್ತಿ ಸಿಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಪುರಾಣಗಳು ಸರ್ವಾನುಮತದಿಂದ ಹೇಳುತ್ತವೆ. ಕಾಲಾಂತರದಲ್ಲಿ ಶಿಖರೇಶ್ವರದಿಂದ ಶ್ರೀಶೈಲದ ಮುಖ್ಯ ದೇವಾಲಯದ ಶಿಖರವನ್ನು ಕಂಡರೆ ಮರುಜನ್ಮವಿಲ್ಲ, ದೇಗುಲದ ಶಿಖರವನ್ನು ಕಂಡರೆ 6 ತಿಂಗಳೊಳಗೆ ಪ್ರಾಣ ಬಿಡುತ್ತಾರೆ ಎಂಬ ಮಾತು ಜನರಲ್ಲಿ ಬೇರೂರಿತ್ತು. ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ ಆಧಾರಗಳಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ದೇವಾಲಯದ ಶಿಖರವು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದವರು 6 ತಿಂಗಳೊಳಗೆ ನಿಧನರಾದರು ಎಂಬುದು ಈ ಸಿದ್ಧಾಂತಕ್ಕೆ ಬಲವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಆದರೆ, ವಿಶ್ಲೇಷಕರ ಪ್ರಕಾರ, 6 ತಿಂಗಳೊಳಗೆ ಪ್ರಾಣ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವವರ ಕಣ್ಣುಗಳು ದೂರದಲ್ಲಿರುವುದನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ನೋಡಬಹುದು. ಶ್ರೀಶೈಲದ ಪ್ರಧಾನ ದೇವಾಲಯದ ಶ್ರೀ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನದಿಂದ 8 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀಶೈಲದ ಮುಖ್ಯ ದೇವಾಲಯ ಶಿಖರೇಶ್ವರಂ ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಬೆಟ್ಟದ ತುದಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಶಿಖರೇಶ್ವರದಲ್ಲಿ ಸಮಾಧಿಯಾದ ‘ವೀರಶಂಕರ’ ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ ಶಿಖರೇಶ್ವರ ಎಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧನಾದ.
ಈ ವೀರಶಂಕರ ಯಾವಾಗ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಯಾವಾಗ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಪುರಾವೆಗಳಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕ್ರಿ.ಶ. 1398 (ಶಾ.ಶ.1320) ಪಾರ್ಥಿವ ನಾಮ ಸಂವತ್ಸರ ಚೈತ್ರ ಬಹುಳ ದಶಮಿ ಬುಧವಾರ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಶಾಸನದಿಂದ ಭಕ್ತರು ಈ ಶಿಖರದ ತುದಿಗೆ ಹೋಗುವ ಪದ್ಧತಿ ಈಗಾಗಲೇ ಇತ್ತು ಎಂದು ಬಲವಾಗಿ ತೋರುತ್ತದೆ.
ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ
ಶ್ರೀಶೈಲವು ಪ್ರೋಲಯ ವೇಮರೆಡ್ಡಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಪಶ್ಚಿಮ ಗಡಿಯಾಗಿದ್ದಾಗ, ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಪ್ರಾಬಲ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ರೆಡ್ಲಕು, ವಿಜಯನಗರ ರಾಜರು ಮತ್ತು ಆಳುವ ವೇಲಮ ಪ್ರಭುಗಳ ನಡುವೆ ಆಗಾಗ್ಗೆ ಯುದ್ಧಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದವು. ಯುದ್ಧಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿರುವಾಗ ಶ್ರೀಶೈಲವನ್ನು ತಲುಪಲು ಸೈನಿಕರಿಗೆ ಅಥವಾ ಭಕ್ತರಿಗೆ ಸರಿಯಾದ ಮಾರ್ಗವಿರಲಿಲ್ಲ. ಇದೇ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ರಾಮಯ್ಯದೇವರು ಶಿಖರ ದರ್ಶನಕ್ಕೆ ತೊಂದರೆ ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿರುವ ಭಕ್ತರಿಗೆ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿಕೊಡುವಂತೆ ಸಚಿವರು ಆದೇಶಿಸಿದರು. ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳ ನಿರ್ಮಾಣವು ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆದಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳುವ ಯಾವುದೇ ಶಾಸನ ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಪ್ರಾಚೀನ ಶಾಸನವಾದ ಚಿಮಕುರ್ತಿ ಶಾಸನಂ (ಕ್ರಿ.ಶ. 1335) ನಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಮಾಹಿತಿಗಳು ಲಭ್ಯವಿವೆ.
ಈ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ “ಅನವರತ ಪುರೋಹಿತಕೃತ ಸೋಮಪಾನ ಶ್ರೀ ಪರ್ವತಾಹೋಭಲ ನಿರ್ಮಿತ ಸೋಪಾನಾಧಿಕ್ಕಾಂತಾ ಮನೋಹರಕೀರ್ತಿಕುಸುಮಾಮೋದ” ಹೇಳಿರುವ ಪ್ರಕಾರ, ಇವುಗಳನ್ನು ಕ್ರಿ.ಶ.1326-1335 ರ ನಡುವೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಚಿಮಕುರ್ತಿ ಶಾಸನ ತೆಲುಗು ಭಾಗದಲ್ಲಿ “ಚೈನಶೀತಿ ದುರ್ಗಾ ನಿರ್ಮಾಣ ಚತುರ ಶ್ರೀಶೈಲ ಶಿಖರಕ್ರಾಂತ ಸೋಪಾನರಚನಶ್ರೇಯಸಂಪಾದಿತಃ”
ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕ್ರಿ.ಶ 1343ರ ಇನ್ನೊಂದು ಶಾಸನವಾದ ಮುಟ್ಲೂರಿ ಶಾಸನವು ಇದನ್ನು ಹೇಳುತ್ತದೆ.
ಸ್ತಮ್ಬಾಂ ಕೀರ್ತಿಕಾ ಸೃಜನ್ತ್ಯಕುಶಲಾ ಭೂಮಿಶ್ವರನನ್ವರಃ
ನಿರ್ಮಾಣನ್ಯಕೃತೇರ್ವಿನಿರ್ಮಲಮಾತೇ ಶ್ರೀವೇಮಪೃದ್ವೀಪತೇ
ಯೇನ ಶ್ರೀಗಿರಿರಪ್ಯಹೋಬಲಗಿರಿಸ್ಸೋಪಾನಮಾರ್ಗಾಂಕಿತೌ
ವಿಖ್ಯಾತೇ ರಚಿತೌ ಸನಾತನಯಶಸ್ತನ್ಭಟಲಂ ಭೂತಲೇ
